Het geluid van edelherten die hun geweien tegen elkaar kletteren en het geburl.. je hoort het luid en duidelijk wanneer je door het bos wandelt op de Veluwe. Dit burlen lijkt een beetje op het loeien van een koe en bijna op het gebrul van een leeuw. Het is namelijk weer bronsttijd, de tijd van het jaar dat edelherten op zoek gaan naar de liefde!

Verliefde edelherten

Ieder jaar in september en oktober is het de paartijd van het edelhert. Er leven ongeveer drieduizend edelherten op de Veluwe en de Oostvaardersplassen. Normaal gesproken leven de mannetjes en de vrouwtjes apart van elkaar in groepen (roedels), maar tijdens deze paartijd zoeken de mannetjes de vrouwtjes op. Ze leggen daar soms bizar grote afstanden voor af en maken hier een waar spektakel van. De mannetjes (herten) halen alles uit de kast om indruk te maken op de vrouwtjes (hindes).

Niets is te gek

De hormoonhuishouding verandert en de testosteron giert door hun lijf, waardoor de mannetjes zich anders gaan gedragen. Ze gaan burlen om te laten zien wie de baas is of denkt te zijn. Dit bijzondere geluid kunnen de mannetjes alleen maar maken tijdens deze periode van de bronst. Daarnaast verandert ook het uiterlijk, zo gaan de bronstmanen, de haren om de hals, groeien en wordt ook de keelzak groter. Het gewei groeit en slaat hij tegen bomen en struiken of haalt hij door het gras, wanneer er dan nog takken in blijven hangen is dit alleen maar extra stoer. Voor een lekker geurtje urineert hij tegen zichzelf en rolt hij door de modder. Niets is te gek, ze doen er alles aan om er zo ruig en macho mogelijk uit te zien. Hoe groter de harem van hindes die een mannetje hiermee weet te verwerven, hoe meer nageslacht.

Knokken om een hinde

Soms zitten er twee mannetjes achter hetzelfde vrouwtje aan en dat kan nog wel eens op een knokpartijtje uitlopen! Ze gaan dan met hun geweien tegenover elkaar staan en proberen elkaar naar achteren te duwen, wat een kletterend geluid geeft. Meestal gaat dit goed, maar een enkele keer wordt er zo hard gevochten dat een van de twee herten (ernstig) gewond raakt. Dit kan te maken hebben met wanneer het gevecht plaatsvindt, hoe langer de herten namelijk in de bronsttijd zitten hoe meer uitgeput ze raken. Doordat ze zich continu aan het uitsloven zijn vallen ze vaak veel af en hebben steeds minder energie.

De groei van het gewei

Bij edelherten heeft alleen het mannetje een gewei, de vrouwtjes niet. Elk voorjaar wordt het gewei afgeworpen en begint er weer een nieuw gewei te groeien, die met de bronsttijd weer volgroeid is. De grootte van het gewei is een weerspiegeling van de kracht en gezondheid van het hert, wat te maken heeft met de kwaliteit van het voedsel dat beschikbaar is. In een goed biotoop zijn de geweien evenals het lichaamsgewicht gemiddeld groter en zwaarder, wat tijdens de bronst natuurlijk meer indruk maakt.

Beleef de bronst

Om dit bijzondere verschijnsel mee te maken kun je je opgeven voor een excursie met een boswachter. Wij hebben dit afgelopen vrijdag gedaan met een aantal medewerkers en verhuurders van Natuurhuisje.nl, het was echt een fantastische ervaring! Je gaat op pad in het bos om de burlende edelherten en het gekletter van de geweien te horen. Mogelijk spot je zelfs nog een hert! De excursies zijn altijd in de vroege ochtend of ‘s avonds, wanneer het donker is. Voor dit jaar is het wat te laat, de bronst zit er bijna weer op, maar je kunt je wel inschrijven voor de nieuwsbrief van Staatsbosbeheer zodat je er volgend jaar op tijd bij bent. Dit wil je namelijk echt niet missen!